W dyskursie społecznym stale toczy się dyskusja wokół tego czy edukacja seksualna powinna mieć charakter formalny i być przedmiotem powszechnego nauczania, czy też pozostawać wyłącznie w obszarze wpływów rodzinnych i społeczno-kulturowych. Ponadto, tabuizacja seksualności w polskiej kulturze oraz upolitycznienie kwestii wychowania seksualnego rzutują negatywnie na jakość i rozwój formalnej edukacji seksualnej, która w polskiej rzeczywistości realizowana jest głównie za pośrednictwem przedmiotu Wychowanie do Życia w Rodzinie.
W jakim wymiarze edukacja seksualna w polskich szkołach odpowiada standardom rekomendowanym przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) ?
Program WDŻ dość szeroko traktuje o biologicznych aspektach seksualności związanych z dojrzewaniem płciowym, ciałem, higieną, płodnością, prokreacją i ciążą. Duży nacisk położony jest również na kwestie rodzicielstwa i małżeństwa w ujęciu heteronormatywnym. Program zakłada omówienie aspektów inicjacji seksualnej, w konwencji abstynencyjnego modelu edukacji seksualnej. Obejmuje również tematykę antykoncepcji i temat aborcji, jednakże wyłącznie w kontekście potencjalnego zagrożenia. W programie WDŻ znajdziemy również przestrzeń do omówienia wątków emocjonalno-relacyjnych. Ich wydźwięk można opisać jednakże stwierdzeniem „jak odmawiać”, zamiast „jak rozmawiać”.
O czym milczy program WDŻ?
Założenia programowe przedmiotu pomijają całkowicie tematy ciałopozytywności, młodzieńczych zachowań i potrzeb seksualnych, temat pierwszych doświadczeń seksualnych, bezpiecznego i przyjemnego współżycia seksualnego, komunikacji intymnej w związkach, praw seksualnych, a także tematy związane z tożsamością płciową i tożsamością seksualną.
Badanie przeprowadzone wśród nauczycieli WDŻ i edukatorów seksualnych pokazuje preferowanie holistycznego modelu edukacji seksualnej. Mając swobodę w doborze treści, najczęściej realizowali oni tematy dotyczące dojrzewania, higieny, współżycia, ciąży i antykoncepcji, a także tematy dotyczące związków, presji rówieśniczej, przemocy i zachowań ryzykownych. Rzadko lub wcale omawiali tematykę tożsamości seksualnej i płciowej, przyjemności, zdrowia seksualnego, seksu komercyjnego. Treści dobierali głównie w oparciu o potrzeby odbiorców, rekomendacje autorytetów, wiedzę i doświadczenie własne. Z kolei o ilości i częstotliwości zajęć decydowali dyrektorzy, dzieci i rodzice (Szczygieł, 2022).
Polska edukacja seksualna skoncentrowana jest wokół zakazów i potencjalnych zagrożeń.

Należy stwierdzić, iż program edukacji seksualnej w Polsce tylko częściowo spełnia standardy rekomendowane przez WHO w zakresie treści. Wyraźne różnice pojawiają się w obrębię celów i wartości prezentowanych w obu programach. Podstawowym celem edukacji seksualnej rekomendowanym przez WHO jest skupienie się na seksualności jako pozytywnym, ludzkim potencjale, źródle satysfakcji i przyjemności. Podejście zaprezentowane w polskim programie wyraźnie koncertuje się na potencjalnych problemach i spostrzega naturalną seksualność jako zagrożenie.
W praktyce edukacyjnej, nauczyciele częściowo uzupełniają braki merytoryczne konserwatywnego programu, jednakże wciąż zbyt rzadko podejmują wątki różnorodności seksualnej i kształtowania pozytywnej, otwartej postawy względem seksualności.
Szczygieł A. (2022) Standardy edukacji seksualnej w polskich szkołach.
Wyniki badań zostały zaprezentowane podczas sesji plakatowej na jubileuszowej konferencji Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego w 2022 roku.
Comments